|
Zbrojownia
Samobieżne działo przeciwlotnicze 'Flakpanzer 38(t) Sd Kfz 140'
Autor: Krzemek
Opis:
Od drugiej połowy 1943 roku wojska niemieckie ponosiły coraz większe straty po atakach z powietrza. Szczególnie łakomym kąskiem dla alianckich samolotów były niemieckie jednostki pancerne, słabo odporne na tego rodzaj atak. Bardzo groźne dla niemieckiej Panzerwaffe były zwłaszcza ataki z niskiej wysokości. Amerykańskie i brytyjskie Mustangi, Thunderbolty, Typhoony, Lightingi czy Mosquity były śmiertelnie groźne dla niemieckich formacji zmotoryzowanych i pancernych. W celu zwiększenia siły ich obrony przeciwlotniczej rozpoczęto prace nad wdrożeniem do produkcji samobieżnego działa przeciwlotniczego na podwoziu czołgu PzKpfw IV. 15 października 1943 roku w trakcie prac przygotowawczych do produkcji seryjnej, Adolf Hitler wydał polecenie przebudowy 150 dział samobieżnych skonstruowanych na podwoziu czołgu PzKpfw 38(t) na "pojazdy zastępcze" obrony przeciwlotniczej. Pojazd miał być zbudowany w oparciu o podwozie używane do produkcji dział samobieżnych "Marder" i "Grille" tzw. Ausführung L typ 141 M i uzbrojony w pojedyncze działko 20mm. Po zbudowaniu pełnowymiarowej makiety zakłady BMM w Pradze (ČKD) rozpoczęły produkcję seryjną. W sumie przebudowano 141 dział samobieżnych.
Ogólne zestawienie produkcji samobieżnych dział przeciwlotniczych "Gepard":
Rok |
Miesiąc |
Ilość |
1943 |
Listopad |
50 |
Grudzień |
51 |
1944 |
Styczeń |
27 |
Luty |
13 |
Razem |
141 |
16 grudnia 1943 roku seryjny Flakpanzer 38(t) został zaprezentowany Adolfowi Hitlerowi na poligonie w Orzyszu (Arys).
Uzbrojenie:
Uzbrojenie pojazdu stanowiła pojedyncza armata przeciwlotnicza 2cm Flak 38 L/112,5 kalibru 20mm. Armata chroniona była rozkładaną osłoną pancerną z płyt grubości 10mm. Po złożeniu osłony na boki armata miała możliwość przemieszczania się o 360° w poziomie i od -5° do 110° w pionie. Jako amunicji używano następujących rodzajów pocisków:
- Br Sprgr L Spur; zapas 360 pocisków,
- PzGr L Spur Zerl; zapas 320 pocisków,
- Br Sprgr; zapas 360 pocisków,
Celowniczy posiadał celownik typu Flakvisier 38 o trzykrotnym powiększeniu i kącie widzenia 8°.
Napęd:
Samobieżne działo przeciwlotnicze Flakpanzer 38(t) napędzane było sześciocylindrowym silnikiem rzędowym, gaźnikowym typu Praga Epa AC2800. Był to silnik chłodzony cieczą o mocy 117,7 kW (160KM) przy 2800 obr./min. Planetarna skrzynia przekładniowa posiadała pięć biegów do jazdy do przodu i jeden wsteczny. Dwa zbiorniki paliwa (benzyna etylizowana OZ o liczbie oktanowej 74) o łącznej pojemności 320 litrów pozwalało działu przebyć 210 km po drogach i 140 km w terenie.
Wyposażenie radiowe i dodatkowe:
Standardowe wyposażenie samobieżnych dział plot. Flakpanzer 38(t) "Gepard" stanowiły radiostacje FuG5 o mocy 10 W i zasięgu do 6,4km przy nadawaniu fonią i 9,4km kluczem lub FuG Spr f.
W skład wyposażenia dodatkowego działa wchodziły narzędzia saperskie mocowane przy bocznym pancerzu kadłuba i osłony armaty. Na przodzie kadłuba i błotnikach mocowano skrzynki z częściami zapasowymi. Wewnątrz pojazdu znajdowały się dwie gaśnice i apteczka.
Organizacja jednostek i zastosowanie bojowe dział "Gepard":
Jednostki przeciwlotnicze Panzer Fliegerabwehrzug tworzono w oparciu o etat K.St.N 1196 z 1 kwietnia 1944 roku. Przewidywał on wyposażenie plutonu samobieżnych dział przeciwlotniczych w 8 pojazdów zbudowanych na podwoziach czołgów PzKpfw IV i uzbrojonych w działko kalibru 37mm. Na początku 1944 roku produkcja wozów tego typu była dopiero uruchamiana, dlatego w zastępstwie jednostki te wyposażano w 12 słabiej uzbrojonych dział samobieżnych Flakpanzer 38(t). Dywizjony przeciwlotnicze przydzielane do dywizji pancernych najczęściej organizowano w poniższy sposób:
- 6 do 8 pojazdów w sztabie dywizji,
- po 2 do 4 pojazdów w obu batalionach pancernych pułku pancernego.
Łącznie do jednostek pancernych trafiło około 100 dział Flakpanzer 38(t), reszta stanowiła rezerwę, bądź została przydzielona w małych ilościach po 2 ÷ 5 pojazdów do innych jednostek.
Pierwsze 87 samobieżnych dział przeciwlotnicze Flakpanzer 38(t) trafiło do jednostek bojowych w styczniu 1944 roku. Do początku czerwca pojazdy tego typu znalazły się na wyposażeniu dywizjonów samobieżnych dział przeciwlotniczych trzech dywizji pancernych Waffen SS (1. DPanc "Leibstandarte SS Adolf Hitler", 2. DPanc SS "Das Reich" i 12. DPanc SS "Hitlerjugend"), 17. Dywizji Grenadierów Pancernych Waffen SS "Götz von Berlichingen" oraz trzech dywizji pancernych Wehrmachtu (2. DPanc, 21. DPanc i Panzer Lehr-Division). Wszystkie wymienione jednostki stacjonowały we Francji i Belgii. W połowie lipca 1944 roku w trakcie translokacji Dywizji Pancerno-Spadochronowej "Herman Göring" z Włoch do Polski, przydzielono 8 dział Flakpanzer 38(t) do II. Batalionu Pułku Pancernego "Herman Göring".
W trakcie walk w Normandii słabo opancerzone i uzbrojone działa Flakpanzer 38(t) łatwo padały łupem alianckiego lotnictwa. 7 czerwca 1944 roku 12. DPanc SS "Hitlerjugend" utraciła jednego Flakpanzera 38(t), następnego dnia dwa z pozostałych dział osłaniały natarcie czołgów 8. kompanii 12. Pułku Pancernego SS. Do końca lipca 2. DPanc SS "Das Reich" straciła w wyniku działań lotnictwa alianckiego wszystkie posiadane działa tego typu. W grudniu 1944 roku na wyposażeniu jednostek pancernych na froncie zachodnim pozostawało 9 dział Flakpanzer 38(t) (3 pojazdy w I. Batalionie 3. Pułku Pancernego 2. Dywizji Pancernej i 6 w 17. DGrenPanc SS ). Na froncie wschodnim 15 marca 1945 roku na wyposażeniu było ogólnie 97 samobieżnych dział przeciwlotniczych różnych typów, z tego około 10% stanowiły działa Flakpanzer 38(t). Na froncie zachodnim i we Włoszech w tym czasie pozostało 5÷8 pojazdów tego typu.
Malowanie i oznakowanie:
Samobieżne działa przeciwlotnicze "Gepard" malowano w sposób przewidziany dla innych pojazdów Panzerwaffe. Malowanie to polegało na pokryciu całego pojazdu farbą w kolorze Wehrmacht Olive (żółty). Stosowano również kamuflaż dwubarwny Wehrmacht Olive i Olive Grün (żółty + zielony) lub trójbarwny. W kamuflażu wielobarwnym podkład w kolorze Wehrmacht Olive pokrywano nieregularnymi plamami i wężykami w kolorze Olive Grün (zielony) i Brun (brunatno-czerwony). Nieliczne wozy użyte w operacji w Ardenach miały kamuflaż zimowy (biała farba zmywalna bądź wapno). Oznaczenia taktyczne były w postaci dwucyfrowych liczb, przyjętych do oznaczenia jednostek wsparcia pułków pancernych. Malowano je w kolorze białym, czerwonym lub czarnym. Niektóre pojazdy miały oznaczenia literowe, bądź w ogóle pozbawione były oznaczeń. W niektórych jednostkach jak np. w 12. DPanc SS używano pojazdów oznaczonych godłem jednostki.
Podsumowanie:
Niedostatecznie opancerzone i słabo uzbrojone (tylko jedno działko 20mm) pierwsze niemieckie samobieżne działo przeciwlotnicze Flakpanzer 38(t), nie spełniło pokładanych w nim nadziei. Nie dość, że nie zapewniało skutecznej obrony przeciwlotniczej, to często samo padało łupem alianckich samolotów. Mimo wszystko doświadczenia uzyskane z jego bojowej eksploatacji umożliwiły Niemcom skonstruowanie bardziej efektywnych "czołgów przeciwlotniczych" jak budowane na podwoziu PzKpfw IV Flakpanzery serii "Wirbelwind" czy "Ostwind".
Dane taktyczno-techniczne samobieżnego działa przeciwlotniczego SdKfz 140 Flakpanzer 38(t) "Gepard":
- Oznaczenie: Flakpanzer 38(t) auf Selbstfahrlafette 38(t) Ausf. L (SdKfz 140) "Gepard"
- Załoga: 4 ludzi (dowódca, celowniczy, ładowniczy, kierowca)
- Okres produkcji: XI 1943 - II 1944 (zakłady BMM Praga)
- Masa bojowa: 9 800 kg
- Wymiary:
- długość 4 610 mm
- szerokość 2 150 mm
- wysokość 2 250 mm
- prześwit 400 mm
- długość oporowa gąsienicy 3 020 mm
- szerokość gąsienicy 350 mm
- nacisk na grunt 0,46 kg/cm2
- ilość ogniw gąsienicy 96-98
- Nazwa silnika: Praga AC 2800
- Typ silnika: Sześciocylindrowy, rzędowy, gaźnikowy, górnozaworowy, chłodzony cieczą
- Pojemność skokowa cylindra: 7 754 cm2
- Moc silnika: 160KM przy 2800 obr./min, 140KM przy 2500 obr./min
- Skrzynia biegów: Praga-Wilson planetarna; 5 biegów do przodu, jeden wsteczny
- Prędkość maksymalna: 42 km/h po drodze
- Pojemność zbiorników paliwa: 320 l
- Zużycie paliwa na 100 km:
- 180 l (droga)
- 250 l (teren)
- Zasięg maksymalny:
- 210 km (droga)
- 140 km (teren)
- Pokonywanie przeszkód:
- Promień skrętu 4,54 m
- Ściany 0,50 m
- Rowy, okopy 1,70 m
- Przeszkody wodne 0,90 m
- Uzbrojenie:
- Główne - Armata przeciwlotnicza 2cm Flak 38 L/112,5
- Amunicja - PzGr L Spur Zerl 320 pocisków; Br Sprgr L Spur 360 pocisków; Br Sprgr 360 pocisków
- Kąt przemieszczania armaty - 360° w poziomie; od -5° do +110° w pionie
- Drugorzędne - Pistolety maszynowe, pistolety i granaty załogi
- Opancerzenie:
Element |
Przód |
Boki |
Tył |
Wierzch, spód |
Grubość pancerza mm / kąt nachylenia do pionu |
Kadłub |
15 / 75° |
15 / 90° |
10 / 49° |
10 / 0° |
Nadbudowa |
10 / 23° |
10 / 65° |
10 / 65° |
8 / 0° |
Osłona armaty |
10 / 73° |
10 /65° |
10 / 65° |
otwrta |
Opracowanie głównie na podstawie pozycji:
- Janusz Ledwoch "Flakpanzer 38(t)"
- Janusz Ledwoch "Niemieckie wozy bojowe 1933-1945"
oraz strony WWW:
|
|