![[rysunek]](/grafika_main/rog1.gif) |
|
![[rysunek]](/grafika_main/rog2.gif) |
 |
 |
 |
|
|
Zbrojownia Radzieckie i rosyjskie wielozadaniowe okrety atomowe Autorzy: Igo, PopeCorn & Żaba 
Charakterystyka okrętów typu Victor I,II,III - projekt 671W/K, 671RT, 671RTM/RTMK (Jersz, Siemga, Szczuka)  Okręty typu Jersz były drugą generacją rosyjskich atomowych okrętów podwodnych. Ich powstanie wymusiła zmiana sytuacji politycznej i strategicznej na świecie. Amerykanie właśnie wprowadzali na uzbrojenie atomowe okręty podwodne z rakietami balistycznymi na pokładzie, co bylo śmiertelnym zagrożeniem dla Zwiasku Radzieckiego, a tymczasem rosjanie nie mieli żadnej sily zdolnej im sie przeciwstawic. Okręty poprzedniej generacji, typu Kit wyraźnie odstawały technicznie od amerykańskich odpowiedników. Wysokie wymagania stawiane konstruktorą nowego okrętu zaowocowały bardzo ciekawą i nowoczesna konstrukcją. Z powodu planowanej budowy okrętu w śródlądowym Gorkim powstały okręt był stosunkowo mały - w następstwie wymusiło to zastosowanie układu konstrukcyjnego z jedną turbiną i wałem. Ponieważ nie było reaktora o potrzebnej mocy, zdecydowano sie zastosować dwa. Układ jednowałowy był zgodny ze światowymi tendencjami, ale szalenie niepopularny wśród rosyjskich wojskowych. Mimo małych wymiarów okrętowi wyznaczono szeroki wachlarz wykonywanych zadan - oprócz zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych przeciwnika, także osłone własnych okrętów w ich rejsach na wrogie wody i prowadzenie rozpoznania. Był to więc pierwszy wielozadaniowy OP ZSRR. Konstruktorzy zdecydowali sie nadac kadłubowi kształt kroplowy z bardzo opływowym kioskiem i minimalną liczbą otworów w kadłubie lekkim. Rozwijano także intensywnie anechoiczne pokrycia kadłuba które zmniejszały opory hydrodynamiczne oraz redukowały pole odbicia fali akustycznej sonarów aktywnych. Przekładało sie to na to, że okręt był szybszy oraz trudniejszy do wykrycia. Nadal to jednak niezadowalające wyciszenie było główną bolaczką sowieckich okrętów. Dowódctwo stawiało jednak przede wszystkim na prędkość i zdolności manewrowe - a z Nimi nie mopżna było się kłócić. Okręt uzbrojono w 6 wyrzutni torpedowych z zapasem 18 torped i rakietotorped. Z tych pierwszych były to glównie nowe modele- SET-65 do zwalczania op i 53-65 /K/M do zwalczania celów nawodnych, z tych drugich- system rakietowy RPK-2 zawierający jako głowice bombę atomową. Uzbrojenie było przeładowywane w pełni automatycznie, a system uzbrojenia pozwalał ich używać do głebokości 250m. Załoga liczyła tylko 76 osób, co związane było z dużą automatyzacją okrętu. Jerszów zbudowano 15, a służyły one w większości we flocie Pólnocnej- 11, oraz na Pacyfiku. Ostatecznie zbudowano je wszystkie w Leningradzie. Rozwinięciem projektu Jersz, a raczej jego modernizacją- był projekt Siemga. Glówną nowością było umieszczenie na okręcie 2 nowych wyrzutni torpedowych o kalibrze 650mm (pozostałe 4 miały standartowy kaliber 533mm). W wyniku tego trzeba było wydłużyć kadłub aż o 9m (wieksze wymiary oraz nowe wyposarzenie elektroniczne). Pozostawiono natomiast niezmieniony napęd co spowodowało spadek osiągów. Rekompensowało to w pewnym stopniu zwiększenie autonomiczności okrętu (do 60 dni)oraz zastosowanie nowej śruby napędowej- cichszej i o większej sprawności. Najwieksze nowum w elektronice okrętu, oprócz zastosowania następnego modelu stacji hydroakustycznej i radiolokacyjnej, stanowiło wyposarzenie go w system łacznosci w zakresie fal bardzo długich VLF- co umozliwiało nawiązanie kontaktu z zanurzonym nawet do 50m op. Mimo wielkich zapędów przez długi czas jedynym nowym uzbrojeniem były torpedy do zwalczania okrętów nawodnych- model 65-76. Po latach doszły do tego rakietorpedy RPK-7, które mogły już przenosić jako głowice również lekką torpedę ZOP. Siemg wybudowano 7, 4 w Gorki,3 w Leningradzie. Wszystkie one służyły na Północy. Kolejną modyfikacja Viktorów (nazwaną kryptonimem Szczuka) spowodowana była zmianą koncepcji użycia atomowych okrętów podwodnych. Utworzono tzw. bastiony czyli obszary na których operować miały atomowe okręty podwodne z rakietami balistycznymi na pokładzie. Owe bastiony bronić miały własne mysliwskie okręty podwodne. Potrzebne byly wiec ciche jednostki. Wreszcie zrozumiano ze najważniejsza jest skrytość działania, nawet kosztem innych parametrów. Te rewolucyjne jak na warunki radzieckie wymagania zaowocowały powstaniem praktycznie nowej jednostki. Z Jerszów i Siemg ostały sie tylko reaktory i niektóre urządzenia awioniczne. Znowu wydłużono kadłub i upodobniono do cygara. Zamortyzowano większość urządzeń napędowych, zastosowano nową śrubę napędową - a właściwie dwie przeciwbierzne czterołopatowe. Po raz pierwszy zastosowano na sowieckim op sonar linearny tzn. cholowany. Istotnie zwiększło to możliwości okrętu w wykrywaniu op przeciwnika. Przełomowy, choć najczęściej niedoceniany moment w historii Viktorów, stanowiła decyzja o przystosowaniu ich do użycia rakiet manewrujących Granat. Rakiety te, bezposrenie odpowiedniki amerykanskich Tomachawk'ów wprowadziły nową jakościową zmianę w zadaniach okretów. Postawiona została kropka nad i w temacia wielozadaniowości okretów. Szczuk wzbudowano 26, co łącznie daje 48 Viktorów. Jest to druga na świecie tak liczna seria okrętów podwodnych, po klasie Los Angeles. Dane techniczne OP typu Jersz/Siemga/Szczuka
Charakterystyka okrętów typu Alfa - projekt 705 (Lira)  Okręty typu Lira, stonowiły równoległą do Viktorów, drugą generację sowieckich op. Ich powstanie było wynikiem kilku czynników. Po pierwsze- w odpowiednich ośrodkach zaczęto rozważać koncepcje reaktora atomowego w którym czynnikiem transportującym ciepło nie była by para, a ciekły metal (a ściślej mówiąc stop metali). Reaktor taki odznaczałby się o wiele wiekszą mocą, przy zmniejszonych wymiarach. Po drugie- wywiad donosił o amerykańskich badaniach nad tytanowymi kadłubami, zapewniającymi o wiele większe głębokości zanurzenia. Amerykanie nie mogli być lepsi- powstał więc okręt który był rekordowo mały (dość powiedzieć że na trzech marynarzy przypadała jedna koja, przy trzydziestoosobowej załodze), rekordowo szybki (predkość 43 węzłów jest niepobita do dziś), rekordowo zanurzalny (do 700m) - ale i rekordowo drogi, skomplikowany i awaryjny. Jednak tym co zniszczyło fizycznie operacyjna służbę tych okrętów, okazały się nowatorskie reaktory. Ich największa zaleta okazała sie jednocześnie największą wadą -ciekły metal wymagał ciągłego podgrzewania (min. ok.150'C) by nie zaschnąć w rurociągach -a był to proces nieodwracalny. Z tego powodo - oyiębienia reaktorów - bardzo szybko trzy okrety zakończyły swoją slużbę operacyjna, a stanowiło to połowe stanu Lir. Pozostałe okręty choć pływały, to najczęściej wykonywały zadania drugoplanowe. Na taki stan rzeczy miala wplyw ich ogromna chałaśliwość- stawiajaca służbe operacyjną pod znakiem zapytania. Z racji małych wymiarów nie zastosowano żadnych metod wyciszania Lir. Ich słabości próbowano zaradzić wymyślając nową taktykę- taki podwodny odpowiednik superszybkiego myśliwca, któremu dane dostarczają inne okręty. Koncepcja okazała się jednak chybiona i okrety te nie pozostały niczym więcej niż najdroższmi na świecie jednostkami doświadczalnymi. Istnieje jednak jeszcze jeden aspekt ich istnienia -gdy do Ameryki doszły słuchy o rewolucyjnym op najwiekszego przeciwnika, nastąpił skokowy wyrost funduszy na rozwój środków ZOP. Okręty typu Lira były więc paradoksalnie jednym z większych niewypałów we flocie radzieckiej, a jednocześnie tymi które napedziły największego stracha admiralicji amerykańskiej.
Dane techniczne OP typu Lira
Charakterystyka okrętów typu Akuła - projekt 971 (Szczuka-B)  Następną trzecią generacje, już sowiecko- rosyjskich op stanowią min. jednostki typu Szczuka-B. Okręty te wywodzą się koncepcyjnie z modelu 671, ale praktycznie stanowią nową serię op. Ich powstanie niejako wymusily plany wprowadzenia do służby noych generacji amerykańskich op, typu Ohio i Los Angeles. Potrzebny był okręt zdolny niszczyć najcichrze na świecie ssbn przeciwnika, i zdolny przeciwstawić się penetracji wspomnianych już bastionów przez wrogie ssn. Szczuki jako pierwsze zaczeły do tego celu otrzymywać nowe nieakustyczne środki wykrywania op. Niestety nic wiecej niewiadomo na ten temat. Okręt wyposażony jest w 8 wyrzutni torpedowych- po cztery 533 i 650mm. Zapas środków bojowych wynosi 40 torped, rakietotorped i rakiet manewrujących. Od 1986r do slużby zaczeły wchodzić okręty o wzbogaconym uzbrojeniu- zamontowano dodatkowych 6 nieprzeładowywalnych wyrzutni torpedowych (umieszczonych na zewnącz kadłuba sztywnego), mieszczących rakiety Granat. Nie zawierały wiec one już miejsca przeznaczonego na torpedy. Jednostki te klasyfikuje się jako Akula-mod. Ostatnia już modyfikację nazwana Akula-II, jest produkowana do dziś. Wydłużenie kadłuba o 4m wzkorzstano dla dalszej amortyzacji systemów napedowych, oray dla zabudowy nowych systemów awionicznych. Na zachodzie szacuje się ze zbudowano 8 zwykłych Akuł, 5 ze wzbogaconym uzbrojeniem i prznajmniej 2 z serii drugiej. Można zaryzykować stwierdzenie że klasa 971 jest jednym z najlepszych typów op na swiecie. Potwierdzają to zresztą sami Amerykanie mający duży problem w przeciwstawieniu się ich penetracji na wodach w bezpośredniej bliskości kontynentu amerykanskiego...
Dane techniczne OP typu Szczuka-B
Charakterystyka okrętów typu Sierra - projekt 945, 945A (Barrakuda, Kondor)  Sierry nalezą do tej samej klasy okrętów co Szczuki. Posiadają zbliżone rozmiary, ten sam reaktor z turbiną, te same urządzenia hydroakustyczne i radiolokacyjne. Od Szczuk odróżnia je w zasadzie tylko tytanowy kadłub. Poza glębokościa zanurzenia, parametry obu jednostek są zbliżone - z tym że za cichsze uważa się Szczuki. Dlaczego więc powstał ten okręt? Zeby to zrozumieć, trzeba sobie zdać sprawe jak wielką role odgrywały w ZSRR tzw. prywatne znajomości i zależności. Wysoko postawieni, decydujący o zamówieniach kierowali sie w dużym zakresie tymi właśnie pobudkami - nawet do tego stopnia by uzasadnić budowe kolosalnie drogiego, w zasadzie dublowanego typu op. Po za tym do końca wierzono w przewagę tytanowego kadłuba. W praktyce okazało się że kadłuby te szybko tracą swoje główne własności, z powodu zmian zmęczeniowych spawów. Sierry posiadały kapsułe ratunkową, załogę stanowiło 60 osób, autonomiczność okrętu wynosiła 100 dni. W stoczni Gorki zbudowano 4 okręty, w tym 2 zmodernizowanego typu 945A. Następna modernizacja nazwana kryptonimem 945B Mars nie doczekała się już realizacji z powodu upadku imperium.
dane techniczne op typu Barrakuda/Kondor
Przyszłość Powstał już także, przynajmniej na papierze projekt trzeciej już generacji radzieckich/rosyjskich op. Projekt oznaczono numerem 885 i nazwano Jasien. Co ciekawe opracowało go biuro CKB-18 Rubin znane do tej pory z bardzo udanych jednostek konwencjonalnych typu 877/636 Warszawianka. Na okrecie uwzgledniono wszelkie dostępne unowoczesnienia w zakresie wyciszenia, uzbrojenia i wykrywania. Z dostępnych wiadomości wynika że okręt będzie miał klasyczny stalowy kadłub, kapsułe ratowniczą i nowe systemy uzbrojenia - przede wszyskim naddzwiekowe rakiety typu Onix. Jest to uzbrojenie do zwalczania celów nawodnych (najbliższym zachodnim odpowiednikiem zdaje sie być rozwijana rakieta ANS), co oznacza ze okręt dalej będzie zabierał rakiety typu Granat, dla "zastosowań" strategicznych. Pociski Onix bedą umieszczone w pionowych silosach za kioskiem. Pod pierwszy okręt serii już postawiono stępke, kiedy skończy się jego budowa - niewiadomo. Czy w ogóle się skończy - niewiadomo. Budowa posuwa się w mozolnym tempie, odzwierciedlającym zapaść rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego. c.d.n.
Źródła: Bellona, J. Krzewiński, Okręty wojenne świata, Sigma Not/W-wa 1993; roczniki Morza Statki i okręty; Podwodne dramaty - Odtajniona historia radzieckich okrętów podwodnych o napędzie atomowym, COBRABiD UNI-DRUK 1992 |
![[rysunek]](/grafika_main/strategie.gif){kind=small}
