Taktyka i strategia wojenna

Operacje w terenie zurbanizowanym cz.2 - działania ofensywne

Autor: Rogalla

Obiekty stworzone przez człowieka wywierają ogromny wpływ na działania ofensywne w terenie zurbanizowanym. Dla dowódcy, strony atakującej, teren zabudowany, znajdujący się w sektorze przydzielonym mu do zadań operacyjnych może być głowną przeszkodą, ograniczającą pole jego manewru taktycznego. Dla dowódców szczebla brygady wzwyż, obecność terenów zabudowanych narzuca włączenie ich do planu, w fazie jego budowy, nie realizacji.

Bateria 155mm SH

Jednostki działające na tym terenie mogą być zmuszone do realizacji manewru nawiązania kontaktu z nieprzyjacielem (patrz tekst o tym samym tytule), pościgu za nieprzyjacielem, wykorzystania efektu przełamania lub też dowolnego typu ataku i natarcia. Jakkolwiek teren zurbanizowany wpływa na wszystkie wymienione manewry, to jednak jest to najsilniej widoczne podczas planowania i realizacji ataku. Poniższa część przybliża problem realizacji ataku z punktu widzenia taktyki armii państw NATO. Obrony zaś armii WNP.

I. Jak broni się nieprzyjaciel

Nieprzyjaciel stara się zawsze ustawić główną linię obrony na podejściach i flanka terenu zabudowanego. Tam też, będzie próbował załamać manewr lub odeprzeć siły atakującego.

Wyjątkami są sytuacje, gdy:

1. Nastąpi przełamanie obrony na przedpolach
2. Miasto/miejscowość ma decydujące znaczenie strategiczne
3. Jest to port morski, lub ważny węzeł komunikacyjny potrzebny do ewakuacji lub rozbudowywania sił i zapasów wroga.

Organizacja obrony nieprzyjaciela

Dla dania większej swobody taktycznej, tereny zurbanizowane są, z reguły, włączone w skład wiekszych sektorów operacyjnych. Taktyka i sposób użycia poszczególnych rodzajów uzbrojenia zależy w znacznej mierze od głównego obszaru zurbanizowanego i bezpośrednio do niego przylegających. Dowódca obrony będzie się starał wciągnąc atakujące siły do, wcześniej zaplanowanych, rejonów, gdzie jego przewaga ogniowa pozwoli mu zniszczyć przeciwnika (kill zones).

Zwykle, zadanie obrony terenów zabudowanych powierza się dywizjom zmotoryzowanym (MRD- Motorized Rifle Division). Teren podzielony zostaje na dwa główne sektory: Sektor Dalekiego Przedpola (Security Zone) Główny Pas Obrony (Main Defensive Belt)
	AH-64A nad Sarajewem

Do tego dochodzą różnego rodzaju punkty umocnione rozmieszczone na osi przewidywanego natarcia. Mają one na celu spowolnienie jego tempa i skanalizowanie sił nieprzyjaciela.

Sektor Dalekiego Przedpola (SDP)

Funkcja przydzielonych na tym sektorze sił to spowolnienie tempa ataku i zmuszenie atakującego do wczesnego rozwinięcia sił głównego rzutu. Jego głębokość może dochodzić do 30 km. Z reguły do działania w SDP przydzielony jest pułk piechoty zmotoryzowanej (MRR- Motorized Rifle Regiment) drugiego rzutu MRD. Operacje prowadzi się na szczeblu kompani piechoty, wspartych bronią przeciwpancerną piechoty, artylerią, czołgami i saperami pola walki.

Główny Pas Obrony (GPO)

Ma z reguły głębokość do 15 km i stanowi podstawową jednostke terenową obrony. Normalnie, zorganizowany jest w dwa rzuty, z samym terenem zabudowanym pozostającym na pasie drugiego rzutu.

Siły pierwszego rzutu stanowią 2 MRR rozwinięte na szerokości 20-30 km. Z sił tych dowódca obrony wyznaczy jednostki działające, z poprzednio omawianymi w SDP. Z reguły oddziały pierwszego rzutu GPO mają wyznaczone pozycje alternatywne na flankach GPO lub w pasie drugiego rzutu.

Zadaniem pierwszego rzutu jest zatrzymanie ataku i następujące po tej fazie, rozbicie atakujących sił kontratakami.

Realizacja obrony

Wraz z wycofywaniem się jednostek z SDP, MRR drugiego rzutu GPO przygotowują satnowiska obrone w swoim pasie, dla siebie i oddziałów pierwszego rzutu GPO. Batalion czołgów (BC) pozostaje w dyspozycji sztabu dywizji, z reguły przyjmuje pozycje na flankach terenu zabudowanego i w razie potrzeby wspiera oddziały pierwszego rzutu GPO, na głównej osi ataku. Jeżeli zachodzi potrzeba obrony samego terenu zabudowanego, wydzielona do tego zadania, zostaje stosunkowo niewielka część sił. MRR-y dywizji zawsze będą starać się zajmowac pozycje przed terenem zabudowanym. Ze względu na nikłe prawdopodobieństwo zasitnienia wystarczającej ilości czasu dla gruntownego rozpoznania i przygotowania terenu, dowódcy zmuszeni są planowac jego obronę polegając bardziej na mapach, z niewielkim rozpoznaniem terenu na szczeblu kompani i niżej. Z tego względu, cechy terenu, pora roku i warunki meteo mają tu duży wpływ na obronę.

Poszczególne jednostki w obronie

Jednostki zmotoryzowane stanowią trzon obrony terenu zabudowanego, w doktrynie operacyjnej WNP. Najlepszymi do tych zadań są MRR, ze względu na największą mobilnośc taktyczną w tym terenie. Często w ich skład przydziela się jednostki innego rodzaju broni, mające stanowić element wsparcia.

Najważniejszą częścią składową MRR'a jest Batalion Piechoty Zmotoryzowanej (MRB- Motorized Rifle Battalion). Jeżeli jednostki nieprzyjaciela dokonają przełamania jego celem jest spowodowanie jak największych strat, zatrzymanie natarcia i przygotowanie dogodnej sytuacji taktycznej dla kontrataku oddziałów drugiego rzutu GPO.

MRB w pierwszym rzucie GPO ma następujące zadania: na głównym kierunku natarcia Zadanie nieprzyjacielowi jak największych strat Niedopuszczenie do przełamania pasa obrony przez czołgi i piechotę
	Dezaktywacja UH-60A

w drugim pasie GPO i na drugorzędnych kierunkach podejściowych:

• Zapobieganie okrążeniu i zabezpieczenie flank
• Obrona drugiego pasa GPO i wsparcie pierwszego
• Kontratak w celu odbicia straconych pozycji

MRB, sam zorganizowany jest w dwa rzuty dla zwiększenia głębokości krytego pasa, tak samo jak o szczebel taktyczny, wyznaczony jest SDP, do tego dochodzi pas tyłowy.

Rezerwy dywizyjne:

• Wzmacniają lub zastępują siły pierwszego rzuty GPO
• Obsadzają wyłom spowodowany taktycznym atakiem jądrowym
• Utrzymują pozycje w zakresie GOP i poza, ważne dla całości bronionego terenu
• Walczą z pożarami mogącymi ograniczać mobilność taktyczną broniących się sił
• Bronią pasa tyłowego obrony, zwalczają prawdopodobne desanty na tyłach

Czołgi przydzielone do MRB mogą zajmować stanowiska jako ruchome punkty ogniowe, w zasadzkach na atakujące czołgi nieprzyjaciela, zazwyczaj na głównym kierunku ataku.

Artyleria działa na korzyść poszczególnych kompanii, każda z nich ma przydzieloną co najmniej baterię (3-5 jednostek ognia). Plutony moździeży, zarówno będące na stanie kompani, jak też batalionu, ze względu na swoją mobilność taktyczną są szczególnie przydatne w tym rodzaju terenu.

Do jednostek obu głównych pasów obrony, mogą zostać przydzielone jednostki rozpoznania ABC. Mają one za zadanie rozpoznanie rodzaju ataku, jego skutków i rozpoczęcia działań dezaktywacyjnych.

Środki dymotwórcze są szeroko używane do ukrycia przemieszczających się, między stanowiskami, jednostek obrony.

Taktyczna broń ABC może być użyta przeciw zgrupowaniom wojsk nieprzyjaciela, które zajęły część terenu zabudowanego, a nie ma innej możliwości ich wyparcia lub zniszczenia, wyrzutniom taktycznej broni ABC przeciwnika oraz siłom dążącym do okrążenia broniących się wojsk na kierunkach, gdzie obrony nie ma lub jest słaba.

Obrona będzie kontrolowana centralnie ze sztabu dywizji, rozmieszczonego najprawdopodobnie w punkcie pozwalającym na obserwacje całego terenu i własnych jednostek. Wszelkie środki rozpoznawcze zostaną użyte do ukonstytuowania głównego kierunku ataku i użytych sił atakującego. W miarę powstawania całości obrazu taktycznego, na głównym kierunku ataku, nieprzyjaciel będzie koncentrował wszelkie możliwe siły i środki ogniowe. Podczas przygotowania artyleryjskiego jednostki nieprzyjaciela będą przebywały na pozycjach wyczekania, by zaraz po jego zakończeniu zająć pozycje obronne. Nieprzyjaciel będzie dążył do rozdzielenia atakujących czołgów od piechoty, by następnie zniszczyc je w przygotowanych zasadzkach za pomocą własnych czołgów i środków ppanc piechoty. Jakikowiek wyłom w obronie będzie natychmiast przykryty ogniem ze wszystkich dostępnych środków artyleryjskich. Należy spodziewać się kontrataków zanim atakujące siły będą miały możliwość przygotowania stanowisk obronnych.

II.Atak

Faza planowania ataku w terenie zabudowanym

Planowanie działań ofensywnych w terenie zabudowanym musi być rozpatrywane pod względem wielkości atakowanego ośrodka:

1. Duże miasta - decyzja co do ataku na większe ośrodki miejskie zapada na szczeblu wyższym od korpusu. Ośrodki takie trudno bronić lub atakować w całej rozległości. Operacja będzie składała się z serii walk na szczeblu kompanii i batalionu, prowadzących do centralnego punktu terenu. Jednostki prowadzące walkę muszą być przygotowane do prowadzenia całego spektrum działań, od ataku, działań opóźniajacych do obrony, najczęściej w terenie nieprzygotowanym.
   
   
2. Miasta średnie i małe - szczebel korusu lub dywizji, z reguły rozmieszczenie sił i sama faza przeprowadzenia ataku są czasochłonne. Tam gdzie nieprzyjaciel nie miał czasu przygotować obrony lub dysponuje niewielkimi siłami można przeprowadzić atak z marszu, w innych przypadkach musi być on przygotowany. Preferuje się ataki z flank i na pozycje tyłowe, siłami aeromobilnymi.
   
   
3. Miasteczka i wsie - Dowócy grup taktycznych bardzo często, w przydzielonym im rejonie operacyjnym, napotkają takie ośrodki. Jeżeli zniszczenie obrony w tym terenie jest potrzebne do przeprowadzenia operacji w większej skali, preferuje się skomasowany atak siłami dywizji lub brygady. Najlepszym wyjściem jest opanowanie ośrodka jednym decydującym atakiem, może to wymagać operacji nocnej, jeżeli nie można zredukować siły ognia nieprzyjaciela, lub nie ma podejść umożliwiających niespodziewany atak. Jeżeli po udanym ataku siły nieprzyjaciela nie wycofają się całkowicie, teren należy oczyścić siłami drugiego rzutu.
   
   
4. Pasy zurbanizowane - najczęściej tego rodzaju teren jest trudny do ominięcia. Penetracja powinna nastąpić w najwęższym miejscu, siłami o dużym nasyceniu bronią pancerną, przy zmasowanym użyciu artylerii i środków dymotwórczych.

Główne atrybuty operacji ofensywnej w terenie zabudowanym

1. Wizja pola walki - żaden rodzaj terenu, z wyjątkiem zalesionego i dżungli nie ogranicza widoczności na polu walki, w sposób podobny do tereny zurbanizowanego. Na podejściach do niego i w nim samym, widocznośc może być ograniczona do jednej warstwy budynków. Jednostki rozpoznania, głównie spieszone są najważniejszym orężem rozpoznania, mają największą mobilność taktyczną, najlepszy czas i stopień reakcji oraz pozwalają na odpowiednią swobodę taktyczną sił głównych. Ze względu na cechy terenu środki dalekiego rozpoznania (lotnictwo) oraz środki namierzania i kierowania uzbrojeniem (optoelektroniczne, podczerwień) mają zredukowaną użyteczność. Najlepiej funkcjonują środki rozpoznania elektromagnetycznego (REW- reconnaissance electronic warfare) namierzające się na źródła emisji fal em. Najlepszymą jednostką rozpoznawczą na takim terenie jest kompania kawalerii zmechanizowanej. Przewaga nieprzyjaciela wynikająca ze znajomości terenu może być zredukowana poprzez agresywne rozpoznanie na wszystkich szczeblach. Te same cechy terenu, które pozwalają ukryć siły przeciwnika, działają na korzyść jednostek rozpoznania.
   
   
2. Koncentracja przeważających sił - Teren zurbanizowany utrudnia koncentrację atakujących, powinno się dążyć do osiągnięcia tego celu na przedpolach, na kierunku głównej obrony. Ataki na cele lokalne, wzmocninymi siłami pozwalają redukować siłę obrony przeciwnika w całej rozciągłości i zmuszać go do wczesnej aktywności obronnej. Do ataków takim należy używać sił, wspartych skoncentrowaną artylerią i śmigłowcami. Przerzucanie tych środków ogniowych między poszczególnymi atakami lokalnymi pozwala na dezinformacje przeciwnika co do głównego kierunku ataku i dalszego rozproszenia jego sił.
   
   
3. Uniemożliwienie przeciwnikowi prowadzenia ognia - teren zurbanizowany pozwala nieprzyjacielowi na dobre ukrycie środków ogniowych, jak też najczęściej doprowadza do skanalizowania ataku zmechanizowanego. Jednocześnie te same cechy pozwalają atakującemu na przeprowadzenie efektywnych działań jednostkami spieszonymi oraz ograniczają rozpoznanie taktyczne przeciwnika. Atakujące siły są najbardziej narażone na ogień podczas inicjującej fazy ataku. Do niszczenia nieprzyjacielskich punktów ogniowych, oprócz wykorzystania broni piechoty, można użyć bezpośredniego ognia artylerii polowej. Dużą role odgrywaja środki WRE (Walka Radio-Elektroniczna, EW -Electronic Warfare), prowadząc zagłuszanie, zarówno w szerokich pasach częstotliwości jaki i poszczególnych częstotliwościach używanych przez środki obrony, do tego dochodzi lokalizacja środków emisji, dzięki czemu można je razić artylerią.
   
   
4. "wstrząśnij, uzyskaj przewagę i zniszcz" - Jednostki pierwszego rzutu atakującego związku taktycznego muszą mieć wystarczającą siłę i możliwość wykorzystania słebego punkty obrony, zaraz po jego lokalizacji. Dowódca powinien dążyć do ataku z marszu, jeżeli nie jest to możliwe, przygotowany atak powinien być wsparty wszelkimi środkami ogniowymi, w dyspozycji związku taktycznego. Dowódca po uzyskaniu przez atak wymaganego momentu, powinien dążyć do jego utrzymania. Napotkana obrona powinna być związana ogniem jednostek pierwszego rzutu ataku, zaś drugi rzut atau oraz rezerwa taktyczna powinny kontynuować natarcie. Działania powinny być na tyle szybkie, by nie pozwolić skonsolidować się obronie i uniemożliwić wsparcie jej na czas. Za wszelką cenę dąży się do izolowania broniących się sił i ich zniszczenia.
   
   
5. Atak na tyły - Wraz z przełamaniem linii obrony, atakujący stara się wejść na jej tyły. Umożliwia to lokalizacje i zniszczenie punktów dowodzenia i łączności, uniemożliwienie poprawnego działania elementów wsparcia pola walki i zabezpieczenia logistycznego. Dowódca powinien wyznaczyć do tego celu, podległe mu jednostki aeromobilne oraz rozpoznania taktycznego (kompania kawalerii zmechanizowanej). Przełamanie obrony wraz z zakłóceniem łańcucha dowodzenia i wsparcia logistycznego powoduje kompletne załamanie się efektywnej obrony i chaotyczną walkę izolowanych jednostek wroga.
   
   
6. Ciągłe zabezpieczenie wsparcia pola walki dla atakujących sił - Czołgi i artyleria są cennym wsparciem piechoty w walce z punkatami umocnionymi oraz wozami bojowymi przeciwnika. Saperzy pola walki usuwają przeszkody i barykady , jak też walczą z punktami umocnionymi. Artyleria polowa, śmigłowce oraz wsparcie lotnicze pozwala na niszczenie punktów dowodzenia i wsparcia obrony. Artyleria plot broni całego ugrupowania. Jednostki pomocnicze zachowują łancuch logistyczny. Siły WRE wspierają czynnie działania jednostek bojowych lokalizując źródła emisji oraz zagłuszając. Żandarmeria pilnuje porządku ruchu przemieszczających się jednostek.i bezpieczeństwa.

Atak z marszu

Ten typ ataku można zastosować, gdy przeciwnik nie miał czasu na przygotowanie obrony a atakujące jednostki mają szansę wyeliminowania jego sił lub przełamania GPO. Dla powodzenia ataku ważne jest by:

1. Zlokalizować najsłabszy punkt obrony
2. Związać ogniem wysunięte jej elementy
3. Szybko przemieścić się przez utworzony wyłom lub dokonać manewru okrążenia.

Ponieważ atak z marszu jest przeznaczony do wykorzystania zaistniałej sytuacji taktycznej, dowódca atakujących sił nie powinien się spodziewać takowej wedle jakiegoś schematu. Np. Główne siły atakujące mogą być już związane walką z jednostkami obrony GPO, gdy stanie się jasne, że takowy słaby punkt istnieje. W innym przypadku siły rozpoznania mogą zlokalizować taki punkt i otrzymać zadanie obsadzenia terenu i uniemożliwienia zajęcia go przez obronę. Niezależnie od sytuacji, ważnym elementem jest szybkość wykonania manewru gdyż momentum ataku jest głównym sprzymierzeńcem atakującego.

Patrol w okolicach Brcka w Bośni

Wykonanie ataku z marszu w terenie zurbanizowanym znacznie różni się od takowego w innym terenie, najczęściej nie ma możliwości wykonania manewru okrążającego, więc atakujące siły muszą przemieszczać się po terenie zajętym przez nieprzyjaciela. Decydujące znaczenie ma tu efektywność dowodzenia i kontroli nad atakującymi jednostkami, nie można dopuścić do niepotrzebnych zatorów, komasacji jednostek i wystawiania na ogień przeciwnika elementów, nie związanych bezpośrednio z powodzeniem ataku. Atakujące oddziały muszą mieć wcześniej wyznaczone zadania, do wykonania zaraz po osiągnięciu celu ataku, tak by przygotowane były na ewentualne kontrataki.

Atak przygotowany

Potrzeba ataku przygotowanego pojawia się gdy przeciwnik dysponuje przygotowaną obroną, stracony został element zaskoczenia lub gdy ośrodek miejski jest duży i zróżnicowany. Przygotowany atak składa się z trzech podstawowych faz, niekoniecznie postępujących w tej samej kolejności, niemniej jednak zawsze mających te same cele i zadania.

Faza 1

Głównymi celami atakujących sił, w tej fazie jest kontrola dróg podejściowych do i z ośrodka zurbanizowanego, prowadząca do jego izolacji. Najlepszymi jednostkami do realizacji tej fazy są ciężkie (zmechanizowane i pancerne), wsparte bronią ppanc i artylerią. Nie obejmuje ona walk na terenie zabudowanym (czasem niektóre jednostki muszą zniszczyć punkty umocnione na terenie zab.) lecz w terenie naturalnym, przylegającym do ośrodka miejskiego. Jeżeli teren ten wyklucza efektywny lądowy manewr taktyczny, należy posłużyć się artylerią, jednostkami śmigłowcowymi oraz lotnictwem

Brak zabezpieczenia terenów przedpola może prowadzić do większych strat i wytracenia momentu ataku. Efektem psychologicznym izolacji jest wymuszenie na przeciwniku podjęcia decyzji o ewentualnym przełamaniu blokady, co pociąga za sobą osłabienie obrony samego ośrodka.

Faza 2

Polega na ataku, mającym na celu zdobycie i zabezpieczenia przyczółka na terenie zabudowanym. Z przyczółka tego, w późniejszej fazie dowódca rozpocznie ostateczny atak w celu oczyszczenia terenu. Manewr oskrzydlający jest preferowany, jednak nie zawsze możliwy, co wymusza potrzebę penetracji terenu zurbanizowanego.

Faza 2 powinna zawierać następujące działania:

1. Związanie przeciwnika atakami pozorowanymi oraz likalnymi. Do przeprowadzenia ataków pozorowanych trzeba urzyć w miarę reprezentatywnych sił i środków, tak by przekonać obrońcę co do głównego ich charakteru. Dodatkowo należy związać przeciwnika ogniem bezpośrednim.
   
   
2. Wykonanie głównego natarcia. Siły powinny być wsparte związkami ciężkimi. Powinien być prowadzony ogień bezpośredni do możliwych stanowisk ogniowych obrońcy, nawet bez potwierdzenia ich istnienia. Dodatkowo, masowo używa się środków dymotwórczych i pozoracyjnych (zakłócanie radarów artyleryjskich, pozorowane środki emisji fal elektromagnetyczych i podczerwoni). Wraz z wejściem w teren zurbanizowany, piechota nabiera nadrzędnej roli.

Faza 3

Polega głównie na ciągu systematycznych ataków (na szczeblu kompani) na terenie zabudowanym. Ataki te mają na celu oczyszczenie terenu z broniących się jednostek przeciwnika. Może zaistnieć, też potrzeba frontalnego ataku większego związku taktycznego, przez rejon słabiej broniony w kierunku ważnego punktu miasta, przy czym oczyszczenia terenu dokonują jednostki drugiego rzutu. W fazie tej ważna jest dobra koordynacja działań na poszczególnych szczeblach, doskonała łączność i współpraca ze środkami wsparcia.

Bardzo często wykorzystywane, w tej fazie ataku, są rezerwy. Do efektywnego wykorzystania rezerw, powinny być one co najmniej równie mobilne jak jednostki pierwszego i drugiego rzutu.

W czasie ataku z marszu, nie ma przejrzystej granicy między tymi trzema fazami ataku, wszystko może być załatwione jednostkami rozpoznania lub pierwszego rzutu, fazy 1 i 2 mogą być dawno w toku. Podczas ataku przygotowanego fazy te pojawiają się sekwencyjnie.

Operacje w warunkach ograniczonej widzialności

W terenie zabudowanym, operacje w warunkach ograniczonej widzialności lub nocne stanowią nieodłączną część działań. Bardzo ważna jest doskonała koordynacja działań, poprawna nawigacja co pomaga min. w dowodzeniu, rozpoznaniu swój-obcy, kontroli ognia.

Innymi problemami są:

Częste błądzenie i gubienie się jednostek na szczeblu plutonu, co prowadzi do ich separacji od sił głównych kompanii. Specyfika terenu, min cechy ruin itd., powdują zwiększoną możliwość uzyskania elementu zaskoczenia przez siły wyższego od plutonu szczebla.
	Spieszona drużyna

Na szczeblu batalionu i wyższym, warunki ograniczonej widzialności pomagają w operacjach logistycznych. Na szczeblu niższym od batalionu pomagają w ukryciu operacji rozpoznawczych, infiltracji lub ataku.

Najczęstszymi działaniami podczas takich warunków są:

• Atak na otwartym terenie, celem zdobycia ważnego punktu
• Patrole połączone z zasadzkami na elementy wroga, infiltrujące zajmowany teren
• Nocne wypady celem zdobycia punktów oporu, rozpoznania bojem itd.