Słynne postacie

Stanisław Maczek (1892-1994)

Autor: Kołek

Urodził się 31 marca 1892 r. w Szczercu pod Lwowem. Podczas I wojny światowej walczył w 2 pułku Strzelców Tyrolskich początkowo na froncie rosyjskim,a następnie w armii austriackiej. W listopadzie 1918 r., na czele ochotniczej kompanii Wojska Polskiego z Krosna, brał udział w odsieczy Lwowa. W rok później, w stopniu kapitana, dowodził słynną ,,lotną'' kompanią 4 Dywizji Piechoty, która brała udział w walkach w Małopolsce Wschodniej. W okresie międzywojennym pnie się po szczeblach kariery wojskowej, tak że w latach 1935-38 zostaje dowódcą piechoty dywizyjnen 7 Dywizji Piechoty. W uznaniu zasług został odznaczony srebrnym krzyżem oredru Virtuti Militari. Objąwszy jesienią 1938 r. 10 Brygadę Kawalerii Zmotoryzowanej dowodzić nią będzie w ramach Armii ,,Kraków''. Skutecznie opóźniał marsz Niemców w kierunku Lwowa, walcząc między innymi pod Jordanowem, Myślenicami, Rzeszowem, Lwowem.

We Francji

W trzy dni później na Przełęczy Tatrzańskiej pożegnał na zawsze Ojczyznę. Przez Węgry przedostał się się do Francji, gdzie za zasługi poniesione w czasie kampanii wrześniowej mianowany został generałem. Generał Maczek z uporem dążył do odtworzenia swojej brygady. Naczelny Wódz, gen. Sikorski przyklasnął tej myśli. Na terenie Francji odrodziła się więc 10 Brygada Kawalerii Pancernej. Kiedy Niemcy zaatakowali Francję, brygada znajdowała się w stadium organizacji. Pomimo to jej część pod osobistym dowództwem gen. Maczka wzięła udział w walkach w Szampanii. Gen. Maczek uderzeniem na Champaubert-Mongivroux osłonił 20 Dywizję Piechoty i resztki 59 Dywizji Piechoty wycofującej się przez bagna St. Gond.

Po otrzymaniu rozkazu, by brygada, jako straż przednia, zajęła Montbard i zapewniła korpusowi przejście przez Kanał Burgundzki, gen. Maczek w dramatycznych warunkach prowadził walkę dopóki siły niemieckie nie odcięły Polaków. Wtedy, po zniszczeniu sprzętu artyleryjskiego i środków transportowych, pieszo przedzierał się ze swymi żołnierzami na południe Francji. Większość z nich dotarła do Szkocji.

W Polskich Siłach Zbrojnych

Po klęsce Francji gen. Maczek przedostał się do Wielkiej Brytanii i tam odtworzył swą słynną ,,czarną'' brygadę, która w lutym 1942 r. zostanie przemianowana na 1 Dywizję Pancerną, ostatecznie zatwierdzoną 21 września 1943 r. Na jej czele wyląduje 29 lipca 1944 roku w Normandii i odbędzie całą kampanię 1944-45 na kontynencie europejskim.

Do ostatniego dnia wojny

Po walkach we Francji, przedzierając się w kierunku Belgii, w ciągu 9 dni Dywizja przebyła około 400 km, wyzwalając Abbeville, Saint-Omer, Ypres, Roulers, Ruysselde, Tielt i Gandawę. Następnie rozpoczęła walki o wolność Holandii. Największą sławą otoczyła się zdobyciem Bredy bez jej zniszczenia. Entuzjastycznie przyjęta przez ludność miasta otrzymała jego honorowe obywatelstwo.

Wiosną 1945 r. dywizja gen. Maczka rozpoczęła kampanię niemiecką. Po zaciętych walkach sforsowała kanał Kusten, a 17 kwietnia wyzwoliła obóz, w którym przebywało 1 726 kobiet z AK - żołnierzy Powstania Warszawskiego. Jeszcze 4 maja rozpoczęto atak na Wilhelmshaven. Tam zastało ją zawieszenie broni. Gen. Maczek przyjął kapitulację bazy marynarki wojennej w Wilhelmshaven z 2 admirałami, generałem i 34 tysiącami żołnierzy, 3 krążownikami, 18 okrętami podwodnymi. Straty 1 Dywizji Pancernej na całym szlaku bojowym wyniosły 1 289 poległych, 3 874 rannych i 185 zaginionych.

Na emigracji

W czerwcu 1945 r. gen. Maczek został mianowany generałem dywizji. Dowodził 1 Korpusem Polskim Sił Zbrojnych na Zachodzie pozostał na emigracji. Rząd PRL pozbawił go obywatelstwa. Wspomnienia wydał w książce pod tytułem ,,Od podwody do czołga''. Zmarł w 1994 r. w Edynburgu. Zgodnie życzeniem jest pochowany wśród swych żołnierzy na Cmentarzu Wojskowym w Bredzie.